Əsas vəsaitlərin daxil olması və istismara verilməsi

1. təsisçilərin pay qoyuluşu şəklində
2. müəssisənin özü tərəfindən inşa(istehsal) edilən əsas vəsaitlər
3. digər müəssisə və şəxslərdən pulla alındıqda
4. başqa təşkilat və şəxslərdən əvəzsiz daxil olduqda
5. dövlət orqanları tərəfindən verildikdə
6. uzumüddətli icarəyə götürüldükdə

Əsas vəsaitlərin daxil olması və onların əsas vəsait kimi uçotda əks olunması Əsas vəsaitin istismara qəbul edilməsi haqqında AKT ilə rəsmiləşdirilir.
Yeni tikilmiş və istifadəyə verilən əsas vəsaitlər isə xüsusi qayda ilə dövlət tərəfindən təşkil olunmuş qəbul komissiyası vasitəsilə yoxlanıb, qəbul olunur və həmin dövlət komissiyasının aktı ilə sənədləşdirilir. Mövcud qaydalara görə hər bir obyekt üzrə ayrılıqda qəbul-təhvil aktı tərtib olunur. Tərtib olunmuş aktda obyektin tam xarakteristikası, tikilmə, onun texniki göstəricilərə uyğunluğu, istifadə verildiyi tarix və s. göstərilir. Tərtib olunmuş akt ona əlavə olunmuş istehsal-texniki sənədlərlə birlikdə əsas vəsait kimi mədaxil olunması və inventar kartı açmaq üçün müəssisə mühasibatlığına təqdim olunur.
İnventar karatları müəssisədə əsas vəsaitlərin obyektlər üzrə uçotunun təşkili üçün açılır. İnventar kartında obyektin inventar nömrəsi, onun əsas göstəriciləri, ilkin dəyəri, amortizasiya norması, köhnəlmə həcmi və s. göstərilir. İnventar kartı mühasibatlıqda xüsusi ayrılmış əsas vəsaitlərin uçotu üzrə jurnalda əks olunur. Əsas vəsait müəssisədən çıxarkən inventar kartı uçotdan çıxarılır. İnventar kartına əsasən müəssisə mühasibatlığında daxil olmuş və çıxarılmış əsas vəsaitlərin qruplar üzrə hərəkəti uçotu aparılır. Kiçik müəssisələrdə az miqdarda əsas vəsaitlərin olduğu halda onların obyektlər üzrə uçotu inventar kitablarında aparılır.

Əsas vəsaitlərin daxil olmasının xarakterindən, yəni hansı mənbəədən daxil olması ilə əlaqədar olaraq müvafiq mühasibat yazılışı aparılır.

N	Əməliyyatın məzmunu	Debet	Kredit
1	Təsisçilərin pay qoyuluşu şəklində alındıqda
1.1	Təsisçilərin pay qoyuluşu üzrə öhdəliyinin formalaşması	75-1	85
1.2	Təsisçilərin pay qoyuluşu şəklində əsas vəsaitlərin daxil olması	08	75-1
1.3	Əsas vəsaitlərin istismara verilməsi	01	08
2	Müəssisənin özü tərəfindən inşa(istehsal) edilən əsas vəsaitlər
2.1	podrat üsulu ilə inşa(istehsal) edilən əsas vəsaitlər (tikinti başqa müəssisə tərəfindən aparılır)
2.1.1	Podrat işlərin dəyəri formalaşır	08	60
2.1.2	Əsas vəsaitlərin istismara verilməsi	01	08
2.2	təsərrüfat üsulu ilə inşa(istehsal) edilən əsas vəsaitlər (tikinti müəssisə tərəfindən aparılır)
2.2.1	Tikinti materilalları silinir	08	10
2.2.2	Tikinti ilə məşğul olan işçilərin əmək haqqısı hesablanır	08	70
2.2.3	Əsas vəsaitlərin istismara verilməsi	01	08
3	Digər müəssisə və şəxslərdən pulla alındıqda
3.1	quraşdırma (montaj) tələb etməyən
3.1.1	Malgöndərəndən malın alınması, alış qiyməti ilə	08	60
3.1.2	Nəqliyyat və sair çatdırılma xərcləri	08	76, 60, 23
3.1.3	Əsas vəsaitlərin istismara verilməsi	01	08
3.2	quraşdırılan (montaj edilən)
3.2.1	Malgöndərəndən malın alınması, alış qiyməti ilə	07	60
3.2.2	Avadanlıq montaja verilir	08	07
3.2.3	Quraşdırma (montaj) xərcləri silinir	08	10,70,69
3.2.4	Əsas vəsaitlərin istismara verilməsi	01	08
4	Başqa təşkilat və şəxslərdən əvəzsiz daxil olduqda
4.1	Əsas vəsaitlər əvəzsiz daxil olub	01	87
5	Uzumüddətli icarəyə götürüldükdə
5.1	Əsas vəsaitlər uzumüddətli icarəyə götürülüb	03	97