Tutaq ki, işçilərinin sayı 7 nəfər olan fərdi sahibkar sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinə vergi və mühasibat məsələləri üzrə məsləhət xidmətləri göstərməsindən illik ümumi gəliri 70.000 manat, bu fəaliyyətə aid olan xərci isə 20.000 manatdır. Verginin hesablanması qaydasını nəzərdən keçirək.

Vergi Məcəlləsinin 218.5.10-cu maddəsinə əsasən, sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinə xidmətlərin göstərilməsini həyata keçirən şəxslərin sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olmaq hüququ yoxdur. Buna görə də sahibkarlıq fəaliyyəti subyektlərinə vergi və mühasibat məsələləri üzrə məsləhət xidməti göstərən fərdi sahibkar gəlir vergisinin ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərməlidir. Məsələmizdəki fərdi sahibkarın 7 nəfər işçisi olduğu və illik gəliri 200.000 manatdan az olduğu üçün mikro sahibkarliq subyekti meyarına uyğun gəldiyindən, Vergi Məcəlləsinin 102.1.30.-cu maddəsinin şərtlərini də nəzərə almaqla ümumi gəlirdən gəlirin əldə edilməsi ilə bağlı olan xərci çıxdıqdan sonra qalan 50.000 manat (70.000 – 20.000 = 50.000 manat) gəliri ilə vergidən azad olunan hissəni müəyyən etmək üçün həmin gəlirə 75 faiz güzəşt tətbiq etməklə alınan 37.500 manat ( 50.000 x 75% = 37.500 manat) məbləğ arsındakı fərq olan 12.500 manatdan (50.000 – 37.500 = 12.500 manat) fərdi sahibkar 2.500 manat (12.500 x 20% = 2500 manat ) gəlir vergisi hesablayacaqdır.

Tutaq ki, mikro sahibkarın qüvvədə olan meyara uyğun olaraq müəssisənin fəaliyyətini həyata keçirmək üçün istifadə etdiyi əsas vəsaitlərinin cari ilin sonuna qalıq dəyəri qurğular üzrə – 40.000 manat, avadanlıqlar üzrə – 20.000 manat, istifadə müddəti məlum olmayan qeyri-maddi aktivlər üzrə isə – 5.000 manatdır. Bu müəssisənin amortizasiya ayırma məbləğini hesablayaq.

Vergi Məcəlləsinin 114.3-1-ci maddəsinə əsasən, mikro sahibkarlıq subyektləri əsas vəsaitlərə amortizasiya ayırmalarını 114.3- cü maddə ilə müəyyən olunmuş amortizasiya normalarına 2 əmsal tətbiq olunduğundan, qurğu üzrə illik amortizasiya normasını (7 faizi) 2 əmsala vurmaqla amortizasiya norması 14 faizə (7% x 2 = 14%), avadanlıq üzrə illik amortizasiya normasını (20 faizi) 2 əmsala vurmaqla amortizasiya norması 40 faizə (20% x 2 = 40%), istifadə müddəti məlum olmayan qeyri-maddi aktivlər üzrə isə illik amortizasiya normasını (10 faizi) 2 əmsala vurmaqla amortizasiya norması 20 faizə (10% x 2 = 20%) bərabər götürülməklə müəssisənin amortizasiya ayırma məbləği 14.600 manat (40.000 x 14% + 20.000 x 40% + 5000 x 20% = 5600 + 8000 + 1000 = 14.600 manat ) təşkil edəcəkdir.