Əmək haqqının işəmuzd ödənilmə sistemində əmək haqqı işçilərin müəyyən olunmuş dərəcələr üzrə istehsal etdiyi məhsulun miqdarı, yerinə yetirdiyi işin həcminə görə hesablanır. İşəmuzd ödənilmə sistemi o sahələrində tətbiq olunur ki, orada istehsal olunan məhsulu, görülən iş və xidmətlərin həcmini ölçmək və sərf edilən əməyi normalaşdırmaq mümkündür.

Əməyin işəmuzd ödənilmə sisteminin bir neçə növü vardır:

• sadə işəmuzd;
• işəmuzd-mükafat;
• işəmuzd-mütərəqqi(proqressiv);
• işəmuzd-dolayısı;
• akkord.

Sadə işəmuzd ödənilmə sistemi

Sadə işəmuzd sistemində işçilərin əmək haqqısı müəyyən olunmuş işəmuzd dərəcələr və istehsal etdiyi məhsulun miqdarı əsasında hesablanır. Bu sistem çox sadədir və lazım gəldikdə istər istehsal normaları, istərsə də tarif qiymətləri nəzərdən keçirilib dəyişdirilə bilər.

İşçinin əmək haqqısı aşağıdakı kimi hesablanır:

İşəmuzd tarif dərəcəsi aşağıdakı formul ilə müəyyən edilir:

İstehsal norması - işçinin 1 iş vaxtı vahidinə görə istehsal etməli olduğu məhsulun (işlərin, xidmətlərin) miqdarıdır (misal üçün, 1 iş saatına görə 5 məhsul istehsal etmək).

İstehsal norması müəssisə rəhbərliyi tərəfindən müəyyən edilir. Saatlıq(gündəlik) tarif dərəcəsi müəssisənin ştat cədvəlində təsdiq edilir.

İşəmuzd - mükafat ödənilmə sistemi

İşəmuzd - mükafat formasında işçilərə müəyyən olunmuş istehsal normalarının artıqlaması ilə yerinə yetirilməsi və keyfiyyət göstəricilərini yüksəltdilməsinə görə əlavə olaraq mükafat hesablanır. Mükafatlar həm sabit formada, həm də hesablanmış əmək haqqının müəyyən faizi miqdarında təyin edilə bilər.

Mükafatların hesablanması barədə "Mükafatlar" bölməsində məlumat ala bilərsiniz.

İşəmuzd-mükafat sistemində əmək haqqı sadə işəmuzd sistemində olduğu kimi hesablanır. Mükafatın məbləği əmək haqqına əlavə olunur və əmək haqqı ilə birlikdə ödənilir.

İşəmuzd - mütərəqqi (proqressiv) ödənilmə sistemi

İşəmuzd - mütərəqqi (proqressiv) ödənilmə sistemində işəmuzd tarif dərəcəsi istehsal edilən məhsulun miqdarından asılı olaraq dəyişir. Nə qədər çox məhsul istehsal edilibsə, işəmuzd tarif dərəcəsi daha çox olacaqdır.

İşəmuzd-dolayısı ödənilmə sistemi

İşəmuzd-dolayısı ödənilmə sistemi adətən xidmət və köməkçi istehsalat işçilərinə təyin edilə bilər.

Bu ödənilmə sistemində xidmət və köməkçi istehsalat işçilərinin əmək haqqısı əsas istehsalat işçilərinə işəmuzd ödənilmə sistemi ilə hesablanmış əmək haqqısından asılıdır.

Belə ki, xidmət və köməkçi istehsalat işçilərinin əmək haqqısı onların xidmət göstərdikləri əsas istehsalat sahəsində işləyən işçilərin əmək haqssının müəyyən faizi əsasında hesablanır.

Akkord ödənilmə sistemi.

Əmək haqqının akkord ödənilmə sistemi briqada şəklində işləyən işçilərin əmək haqqlarının ödənilməsi üçün istifadə edilir.

Akkord ödənilmə sistemində bir neçə nəfərdən ibarət olan briqadaya müəyyən vaxtda yerinə yetirilməli olan tapşırıq verilir. Tapşırığın vaxtında yerinə yetirilməsinə görə briqdaya pul mükafatı verilir.

Briqadaya verilən pul mükafatı briqdada çalışan işçilər müəyyən şərtlərə görə bölünür. Misal üçün, tapşırığın yerinə yetirilməsi zamanı işlədikləri vaxtda görə.

Hər bir tapşırığın qiyməti müəssisə rəhbərliyi və briqdada çalışan işçilər arasında razılaşdırılır.

Beləliklə, əmək haqqının akkord ödənilmə sistemində müəyyən işin yerinə yetirilməsi nəticəsində aparılan ödəniş sistemi nəzərdə tutulur. Əmək haqqının həcmi görüləcək işin ümumi həcmi üzrə müəyyən olunur. Görüləcək iş həcmi üzrə icra planı müəyyən olunur və onun icra vaxtı əvvəlcədən müəyyənləşdirilir. Bu forma tikinti təşkilatlarında, avtonəqliyyat müəssisələrində, auditor xidmətinin təşkilində tətbiq edilir.

Yazı sonuncu dəfə 2019-02-14 tarixində yenilənib.