Müqavilələrin pozulmasına görə borclu tərəfindən tanınan və ya məhkəmə qərarı ilə ödənilməli olan dəbbə pulu (cərimə, penya) müəssisənin sair əməliyyat gəlirlərinə və xərclərinə aiddir.

Məhkəmənin qərarı ilə tanınan və ya borclu tərəfindən gəbul edilən dəbbə pulu (cərimə, penya) məhkəmənin qərar gəbul etdiyi və ya borclunun borcu gəbul etdiyi tarixdə tanınır.

Misal üçün, AR Mülki Prosessual Məcəlləsinin 233.1-ci maddəsinə əsasən, məhkəmə qətnaməsindən şikayət verilməmişdirsə, qəbul edildiyi gündən 1 ay keçdikdən sonra qanuni qüvvəyə minir. Beləliklə, məhkəmə qərarına əsasən müqavilə öhdəliklərinin pozulmasına görə cərimələrin məhkəmə qətnaməsinin gəbul edildiyi gündən 1 ay keçdikdən sonrakı dövrdə mühasibat uçotunda əks olunmalıdır.

Borclunun müqavilə öhdəliklərinin pozulmasına görə cəriməni gəbul edilmə tarixinə cərimə sair əməliyyat gəlirləri kimi tanınır. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu gəlirlərin tanınması müvafiq sənədlər ilə təsdiqlənməlidir. Bu cərimənin məbləğini müəyyən etməyə imkan verən borclunun məktubu, ikitərəfli imzalanmış akt və sair müqavilənin pozulmasını təsdiq edən sənədlər ola bilər.

Beləliklə, cərimələrin və digər oxşar ödənişlərin sair əməliyyat gəliri (xərci) kimi tanınması üçün əsas - mülki-hüquq müstəvisində yaranan münasibətlərdir. Cəriməninin gəlir kimi tanınması üçün ya məhkəmə qərarı olmalıdır, və ya borclu cəriməni ödəməyə razı olmalı, cərimənin məbləği ölçülə bilməli və sənədlər ilə təsdiqlənməlidir.

Müəssisəyə ödənilməli olan və gəlir kimi tanınan cərimələrin və digər oxşar ödənişlərin uçotu 611-4 nömrəli hesabda, müəssisə tərəfindən ödənilməli olan və xərc kimi tanınan cərimələr isə 731-4 nömrəli hesabda uçota alınır.

Cərimələr və digər oxşar ödənişlərin uçotu

611-4 №li "Cərimələr və digər oxşar ödənişlər" subhesabında mühasibat uçotu subyektinə ödənilən cərimələr və digər oxşar ödənişlərdən yaranan gəlirləri barədə ümumiləşdirilmiş məlumatlar əks etdirilir.

Cərimələr və digər oxşar ödənişlərdən əldə edilmiş gəlirlər yarandıqda 217 №li hesabın müvafiq subhesablarının debeti və 611-4 №li subhesabın krediti üzrə mühasibat yazılışı verilir.

Cərimələr və digər oxşar ödənişlərdən əldə edilmiş gəlirlər debitor borc yaradılmadan ödəniş əsasında uçotda əks etdirildikdə, 221, 222, 223, 225 №li hesabların müvafiq subhesablarının debetində və 611-4 №li subhesabın kreditində əks etdirilir.

611-4 №li "Cərimələr və digər oxşar ödənişlər" subhesabının kreditində yığılmış məbləğlər hesabat dövrünün mənfəəti kimi 611-4 №li subhesabın debetində və 801 №li hesabın müvafiq subhesablarının kreditində əks etdirilir.

731-4 №li "Cərimələr və digər oxşar ödənişlər" subhesabında mühasibat uçotu subyekti tərəfindən ödənilən cərimələr və digər oxşar ödənişlərdən yaranan xərclər barədə ümumiləşdirilmiş məlumatlar əks etdirilir.

Cərimələr və digər oxşar ödənişlərdən yaranan xərclərə 731-4 №li subhesabın debeti və 521, 522, 523, 538, 545 №li hesabların müvafiq subhesablarının krediti üzrə mühasibat yazılışı verilir.

Cərimələr və digər oxşar ödənişlər üzrə xərclər kreditor borc yaradılmadan ödəniş əsasında uçotda əks etdirildikdə 731-4 №li subhesabın debetində və 221, 222, 223, 224, 225 №li hesabların müvafiq subhesablarının kreditində əks etdirilir.

731-4 №li "Cərimələr və digər oxşar ödənişlər" subhesabının debetində yığılmış məbləğlər hesabat dövrünün zərəri kimi 801 №li hesabın müvafiq subhesablarının debetində və 731-4 №li subhesabın kreditində əks etdirilir.

Vergi uçotu.

AR Vergi Məcəlləsinin 13.2.12 maddəsinə əsasən cərimə və zərərin ödənilməsi şəklində alınmış məbləğ müvafiq tarixlərdə satışdankənar gəlirlərə aid edilir. Gəlirlərin tanınması tarixi məhkəmə qətnaməsinin gəbul edildiyi gündən 1 ay keçdikdən sonra, və ya borclunun cəriməni tanıdığı sənədin (məktub, ikitərəfli akt və s.) tarixinə əsasən olacaqdır.

Bundan başqa, satışdankənar gəlir kimi tanınan cərimə, dəbbə pulları ƏDV məqsədləri üçün verqitutma obyekti deyil.

Eyni zamanda, AR Vergi Məcəlləsinin 119.1.2 maddəsinə əsasən gəlirin əldə edilməsi ilə bağlı mülki hüquq müqavilələri üzrə faizlər, dəbbə pulu (cərimə), icranın gecikdirilməsi ilə əlaqədar vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi və digər analoji cərimələrin gəlirdən çıxılmasına yol verilir. Xərclər məhkəmə qərarına və ya borclunun cəriməni tanıdığı sənədin tarixinə əsasən müəyyən ediləcəkdir.

Lakin, AR Vergi Məcəlləsi və digər qanunlarla müəyyən edilmiş qaydada hesablanmış faizlərin, maliyyə sanksiyalarının və inzibati cərimələrin gəlirdən çıxılmasına yol verilmir. Onlar vergi ödəyicisinin sərəncamında qalan xalis mənfəət hesabına silinməlidir.

Qeyd: bağlanmış müqavilədən irəli gələn dəbbə pulu qeyri-rezidentə ödəniləcəksə, qeyri-rezidentin digər gəliri kimi 10 faiz dərəcə ilə vergiyə cəlb olunmalıdır.

Yazı sonuncu dəfə 2018-11-04 tarixində yenilənib.